Биһиги корреспонденнарбыт күндү ыалдьыттартан маннык ыйыталастылар:
Николаева Сардаана, 9кл.: Үөһээ Бүлүүттэн Олоҥхо ассоциациятыгар кимнээх баалларый?
Санаайа-Попова Г.С.: Үөһээ Бүлүүгэ Олоҥхо Ассоциацията тэриллэ илик, ону тэрийээри сылдьабыт. Ф.В.Габышева кэлэн мунньахтаан дьэ тэриллиэхтээх.
Филиппова Н.И.: Феодосия Васильевна Габышева бэйэтэ Үөһээ Бүлүүттэн төрүттээх, СР правительствотын салайааччыта, Ассоциация салайааччыта. Анисимов Руслан Николаевич баар, Олоҥхо институтугар үлэлиир. Олоҥхону олоххо киллэрэр дьон эмиэ эһиги буолаҕыт.
Андреев Айастаан, 8 кл.: 2015 сылынан Олоҥхо сыла бүтэр дуо?
Филиппова Н.И.: ити саамай сөптөөх ыйытыы. Олоҥхо Ассоциацията да, сыһыаннаах-сыһыана суох дьон бары туруорса сылдьар боппуруостара, ону өссө 10 сылга салгыаҕыҥ диэн. Оччоҕо биһиэхэ олоҥхолуур дьон ахсаана элбиэ этэ, уонна салгыы Олоҥхо ыһыахтара бара турдаллар улуустар аайы. Күн бүгүнүгэр диэри улуустартан сайаапкалар киирэ тураллар, ол иһигэр хотугу улуустартан эмиэ. Быйыл Хаҥаласка буоларын, эһиил Чурапчыга ыытылларын билэҕит. Мантан инньэ Олоҥхо ыһыаҕын ыытарга күрэх биллэриллиэҕэ, ханнык улуус олоҥхоһуттара ордуктарый, күүскэ дьарыктаналларый диэн. Онтон Үөһээ Бүлүү ыһыаҕын ыытыһааччылар, тэрийэччилэр эмиэ эһиги буолуоххут диэн эрэнэбин.
Олоҥхо тыла уустуга бэрт диэтэххитинэ, олоҥхо тылын тылдьыта 2 кинигэ тахсан турар “Олоҥхо ойуулаах тылдьыта”, “Олоҥхо уран тылдьыта” – иккиэн ойуулаах-бичиктээх, быһаарыылаах оскуола оҕолоругар аналлаах таһаарыылар.
Мойтохонов Арылхан, 9 кл. Оҕо олоҥхолуура саха итэҕэлигэр туох эмэ хааччахтаах дуо?
Суох, хааччаҕа суох. Олоҥхону сэҥээрии, истии оҕо саастан саҕаланар буоллаҕа дии. Манна алгыс, тойук арааһа баар. Олоҥхоҕо оҕо эрдэхтэн сыстыбыт оҕолор киһи бэрдэ, үтүөтэ буолан тахсаллар.
Санаайа-Попова Г.С.: Кырдьаҕастар биһиэхэ сүбэлииллэр, Ассоциацияҕа да үксэ дьахталлар үлэлииллэр, республика үрдүнэн ордук кыргыттар олоҥхолууллар, уол оҕо олоҥхолуохтаах дииллэр. Итэҕэл да өттүнэн дьахтар мээнэ олоҥхолообот эбит. Ол курдук Д.Томская, Ионова эрэ ааттара хаала сылдьар.
Филиппова Н.И.: Сиэрдээх ыйытыы, наһаа кыра оҕону кыра эрдэҕиттэн иччилээх-илбистээх тылларынан кырыыстаах-дьаныардаах тыллаах олоҥхону этитэрбит сатаммата буолуо. Олоҥхоһуттар биһиэхэ да, атын омуктарга да иһиттэххэ 5-6 сааспытыттан иһиллээн, ону этэн хатылаан көрөн саастыылаахтарбар, үөлээннээхтэрбэр олоҥхолуурум диэн ахталлар. П.А.Ойуунускай эмиэ 14-ҕэр дьоҥҥо-сэргэҕэ биллэр олоҥхоһут буолбут. Онон эһиги өссө сааскытын куоттарыаххытын сөп. Ол гынан баран оҕо сааскытыгар иччилээх-илбистээх, кырыыстаах-дьаныардаах аһары дьаҥсар андаҕардаах тыллары этэртэн тардыныаххытын наада. Уһуйааччыларгыт, иитээчилэргит ону билэллэр, текстэн көҕүрэтэллэр. Ону таһынан уһун олоҥхо кэннэ бу Бүлүү сүнньүгэр “кутурук салайыыта” диэн баар. Били Айыылары наһаа ааттаталаан баран ол кэнниттэн, ону аралдьытан этэр тыллаах ырыалара баар эбит. Уонна өссө олоҥхолуох иннинэ аһары Айыылары, Иччилэри ааттаан барыахтарын иннинэ “уос аһар” ырыа диэн баар буолар эбит. Уһуннук-киэҥник 5-6 чаас олоҥхолуурдуу сананнаххытына ону куруук өйгүтүгэр тута сылдьыаххытын наада. Айыылар сүрдээх уһун толору ааттаахтар уонна иччилэр ааттарын аһары толору ааттыыр сыыһа, судургутук ааттыахха наада.
Тарагаева Чэлгиэрийэ, 8 кл.: Омук тылыгар тылбаастаммыт олоҥхолору омуктар толороллор дуо?
Бочонина В.И.: Бу биһиги үйэттэн кэлбит айымньыбыт буолар, тылбаастанар атын омуктарга билиһиннэрээри. Биһиэхэ эрэ олоҥхону толорор ньымалаахпыт, кылыһахтаах тойуктаахпыт. Атын омук менталитета, тыла атын буоллаҕа дии. Олоҥхо уратыта – сахалыы толорулларыгар. Холобура оһуохайы омуктуу толоруу баар, оччоҕо бу дьиҥнээх саха оһуохайа буолар дуо? Биһиги омуктарга билиһиннэрээри тылбаастыыбыт. П.А.Ойуунускай 30-с сс. Тыл институтун тэрийэн, олоҥхону сэҥээрбэт, хаалынньаҥ диэн саныыр да кэмнэригэр “Дьулуруйар Ньургун Боотуру” суруйан хаалларан биһиэхэ сүрдээх сүҥкэн үктэл буолла, норуот быһыытынан баар буоларбытыгар тыыммытын уһатта. Юнеско тэрилтэтэ билинэн эмиэ сахалар дэнэрбитигэр төһүү күүс буолла. Бу 10 сыл устата сүрдээх элбэх тэрээһиннэр ыытылыннылар, Олоҥхо ыһыахтара, араас тутуулар, элбэх чинчийэр үлэлэр ыытылыннылар.
(диктофоҥҥа устан суруйдулар: Николаева С., Максимова С.) |
